Om het efficiënter gebruik van energie te stimuleren is in 1996 de Regulerende Energie Belasting (REB) ingevoerd. In 2013 is daar de Opslag Duurzame Energie (ODE) bijgekomen. Samen wordt dit Energiebelasting (EB) genoemd. De REB en ODE worden geheven als heffing per kWh elektriciteit of m3 gas.
De hoogte van de heffingen is afhankelijk van het verbruik. De heffing bedragen zijn ingedeeld in staffels die achtereenvolgens in een jaar worden doorlopen. De meeste particuliere gebruikers zullen binnen de eerste staffel (tot 10.000kWh elektriciteit of 170.000m3 gas) blijven.
Belasting Tarieven (2018)
De energie belastingen maken een groot deel uit van de verbruikskosten van energie. Bovenop de energie belastingen wordt ook nog 21% BTW geheven waardoor er een dubbele belastingdruk ontstaat.
Elektriciteit
Totaal betaal je (in 2018) voor de eerste 10.000kWh verbruikte elektriciteit over elke kWh €0,14251 energie belasting (€0,10458 REB en €0,01320 ODE, daarover wordt nog 21% BTW geheven; €0,02473). De gemiddelde kostprijs van een kWh inclusief BTW is ca. €0,056 is. De energiebelastingen maken dus ruim 71% uit van de totaal kosten per kWh.
Gas
Voor gas betaal je over de eerste 170.000m3 over elke m3 €0,34910 energie belasting (€0,26001 REB en €0,0285 ODE, daarover 21% BTW; €0,06059). De kostprijs van een m3 gas inclusief BTW ligt op ca. €0,28. De energiebelasting op gas ligt daarmee rond de 55%.
Heffingskorting
Normaal gesproken krijg je een tegemoetkoming in de belastingen d.m.v. een vaste aftrek, de heffingskorting. De heffingskorting wordt verrekend met elektriciteit, een gas aansluiting heeft geen heffingskorting. De korting bedraagt voor 2018 €373,33 en wordt verrekend als dagtarief. Dit compenseert dus de energie belastingen over de eerste ca. 2.600 kWh elektriciteit. Gebruik je minder dan dat (door laag verbruik of door terug levering) dan krijg je toch het volledige bedrag verrekend. Het is dan mogelijk dat je over elektriciteit geen energiebelasting betaald of zelfs terug krijgt.
Het gemiddelde elektriciteitsverbruik ligt rond de 3.500kWh per jaar. De energiebelastingen daarop zijn dan 3.500 x €0,14251 = €498,79 minus €373,33 heffingskorting is €125,46 of €0,0358 per kWh. Op een gemiddelde kostprijs van €0,056 is dat 39%.
Terug levering elektriciteit
Produceer je zelf elektriciteit met bijvoorbeeld zonnepanelen? Dan mag je vooralsnog de verbruikte hoeveelheid elektriciteit verrekenen met de opgewekte hoeveelheid. Dit wordt salderen genoemd. Salderen is de reden waarom zonnepanelen op zichzelf zo snel kunnen terug verdienen; immers niet alleen de kostprijs van elektriciteit wordt bespaard maar ook de energie belastingen daarover terwijl de heffingskorting ongewijzigd blijft.
De mogelijkheid van het salderen wordt per 1 januari 2023 vervangen door de minder voordelige Terugleversubsidie. Op dit moment is dat nog niet mogelijk omdat een groot deel van de huishoudens nog analoge energie meters hebben. Met een analoge meter wordt alleen het saldo van levering en terug levering geregistreerd, het is niet mogelijk om te zien hoeveel er terug is geleverd. Als op een bepaald moment meer elektriciteit wordt geleverd dan dat er gebruikt wordt loopt de meter eenvoudig terug. Op het moment dat er meer gebruikt wordt dan loopt de meter weer op. Een analoge meter saldeert dus zelf.
Een slimme meter heeft speciale telwerken voor terug levering en kan daarmee dus onderscheid maken. Op dit moment wordt de slimme meter ingevoerd maar het zal nog jaren duren voordat alle oude analoge meters zijn vervangen. Bovendien is het laten vervangen niet verplicht.